Zielona Transformacja Samorządów – renaturyzacja jako priorytet
Renaturyzacja, czyli przywracanie zdegradowanych obszarów naturalnych do ich pierwotnego stanu, jest niezwykle ważnym elementem ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. W obliczu przyjętego rozporządzenia NATURE RESTORATION LAW renaturyzacja to już nie tylko szereg korzyści środowiskowych, społecznych i ekonomicznych. Do 2030r. Polska zobowiązana jest do przywrócenia 20% zdegradowanych ekosystemów. Tam, gdzie niemożliwe jest przywrócenie ekosystemu do stanu naturalnego, ważne są działania pozwalające w przywrócenie równowagi biologicznej i odpowiednią rekompensatę poprzez stworzenie nowego ekosystemu.
Jakie działania renaturyzacyjne będą najskuteczniejsze?
- Ochrona bioróżnorodności poprzez odtwarzanie siedlisk – w tym lasów, terenów podmokłych, torfowisk oraz obszarów morskich, tworzenie nowych stref chronionych oraz silniejsze działania na już istniejących.
- Obszary wymagające szczególnej ochrony – torfowiska oraz rzeki – zakładanie stref buforowych, przywrócenie naturalnych procesów i biegu cieków wodnych, odsłonięcie koryt rzecznych, przywracanie stref zalewowych, inwestycja w retencję.
- Rolnictwo przyjazne przyrodzie – zrównoważone techniki produkcji rolnej, w tym ochrona miedz i tworzenie zadrzewień śródpolnych.
- Adaptacja do zmian klimatu – ochrona i tworzenie naturalnych pochłaniaczy CO₂, tworzenie siedlisk mogących ograniczać ryzyko powodzi i suszy.
- Wdrażanie zmian w kształtowaniu i zarządzaniu zielenią miejską – wdrażanie nowoczesnych rozwiązań oraz wspieranie mikro interwencji, tworzenie stref biocenotycznych, tworzenie sieci powiązanych ekosystemów miejskich, wdrażanie zieleni odpornej na klimat w mieście, „zadziczanie” miast.
Co na to Forest Maker i metoda Miyawaki?
Najważniejszym celem jest znalezienie skutecznych metod na wprowadzenie zmian w zarządzaniu i zagospodarowaniu terenów. W wielu działaniach rozwiązaniem jest wykorzystanie sprawdzonej od ponad 50 lat metody dr Miyawaki – bazującej na naturalnych procesach z najwyższym poszanowaniem przyrody:
- przywracanie naturalnych ekosystemów i stref biocenotycznych na terenach zdegradowanych,
- tworzenie projektów opartych na naturze – Natural Landscaping,
- wprowadzanie idei miast – gąbek, pozwalających na maksymalne zatrzymanie wód opadowych w ekosystemie,
- tworzenie siedlisk odpornych na zmiany klimatu i samowystarczalnych już po 3 latach,
- wprowadzanie 18x bardziej bioróżnorodnych ekosystemów niż tradycyjne lasy w oparciu wyłącznie o rodzime gatunki,
- tworzenie lasów retencyjnych wspierających zieloną i niebieską infrastrukturę,
- najwyższa przeżywalność sadzonek – 97%!
- wykorzystanie wyłącznie lokalnej naturalnej materii organicznej oraz kompostu (nie wykorzystujemy torfu!)
- naśladowanie i przyśpieszanie naturalnych procesów zachodzących w starych lasach, wykorzystanie mikoryzy starych puszcz dla wsparcia ekosystemu,
- przywracanie życia w glebie i tworzenie strefy gospodarki obiegu zamkniętego,
- wiązanie CO2, pyłów, zatrzymywanie hałasu i spalin,
- tworzenie korzystnego mikroklimatu i obniżanie efektu wyspy ciepła w mieście
- 2-3 x szybszy wzrost drzew niż w tradycyjnych lasach
- wpływanie na integrację, edukację ekologiczną i dobrostan społeczeństwaRenaturyzacja to nie tylko ochrona przyrody, ale także odpowiedź na wyzwania współczesnego świata, takie jak zmiany klimatyczne, utrata bioróżnorodności czy degradacja środowiska. Inwestowanie w naturę to inwestowanie w zdrową i bezpieczną przyszłość.
Obszary do renaturyzacji
W Twojej gminie potencjalne obszary do renaturyzacji mogą obejmować:
- Zdegradowane tereny wodne i bagienne:
- Osuszone mokradła, bagna lub torfowiska.
- Koryta rzek przekształcone przez regulację lub meliorację.
- Zanieczyszczone zbiorniki wodne:
- Sztuczne stawy, jeziora czy starorzecza, które wymagają poprawy jakości wody lub odtworzenia bioróżnorodności.
- Zdegradowane tereny leśne:
- Monokultury leśne, które można przekształcić w różnorodne lasy naturalne.
- Obszary dotknięte wycinką lub erozją gleby.
- Tereny rolnicze o niskiej produktywności:
- Użytki rolne, które można przekształcić w łąki, pastwiska ekstensywne lub obszary leśne.
- Zaniedbane tereny poprzemysłowe lub powydobywcze:
- Hałdy, wyrobiska, nieużytki powstałe po działalności przemysłowej lub górniczej.
- Zielone przestrzenie miejskie:
- Parki lub skwery wymagające renaturalizacji, np. wprowadzenia roślinności rodzimej, zamiast obcych gatunków ozdobnych, stworzenia stref biocenotycznych, zagajników.
- Obszary przyinfrastrukturalne:
- Wały przeciwpowodziowe, tereny przydrożne czy nieużytki wzdłuż linii kolejowych, które można przekształcić w siedliska dla lokalnej fauny i flory.
- Doliny rzeczne i ich otoczenie:
- Obszary przekształcone przez meliorację, które można przywrócić do stanu naturalnego, np. przez odtworzenie meandrów i terenów zalewowych.
Wyjątkowe wyzwania w Polsce
Stykamy się obecnie z wieloma problemami, które będą znacząco wpływać na możliwości wprowadzenia renaturyzacji, tempo rozwoju i opór różnych środowisk. W pierwszej kolejności należy mieć na uwadze presję urbanizacyjną i przemysłową na tereny zielone. Miasta dynamicznie się rozrastają, wartość gruntów w okolicy aglomeracji, nieużytków czy terenów podmokłych rozliczana jest w kategoriach możliwego przychodu ze sprzedaży… Problemy i konflikty spodziewane są też w obszarze gospodarki leśnej i ochroną obszarów chronionych. Podobnie jak oczekiwane zwiększanie areału ochronnego oraz wzmacnianie prawa ochrony przyrody m.in na Obszarach Natura 2000 wywoła opór wielu środowisk. Przyrodnicy apelują również, że jednym z kluczowych problemów przed jakimi stoi nasz kraj w obliczu nowego prawa jest wysoka fragmentacja krajobrazu, która utrudnia migrację gatunków i regenerację ekosystemów.
Nature Restoration Law jest kluczowym elementem Europejskiego Zielonego Ładu i wymaga ścisłej współpracy między administracją państwową, samorządami, rolnikami, leśnikami i organizacjami pozarządowymi. Realizacja tych założeń w Polsce przyczyni się do poprawy stanu środowiska naturalnego oraz zwiększenia odporności na zmiany klimatyczne a także do zachowania ekosystemów w najlepszym możliwym stanie dla kolejnych pokoleń.